Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

conscientiae N F

  • 1 cōnscientia

        cōnscientia ae, f    [conscio], joint knowledge, consciousness, common knowledge, privity, cognizance: conscientiae contagio: alqm in conscientiam adsumere, Ta.: a conscientiae suspitione abesse: perfugit, suam conscientiam metuens, L.: conscientiae eius modi facinorum: hominum: plurium, L.—Consciousness, knowledge, feeling, sense: nostra: sua, L.: virium nostrarum, L.: pulcherrimi facti: scelerum tuorum, Cs.: spretorum (deorum), L.: de culpā, S.: conscientiā, quid abesset virium, detractavere pugnam, L.: inerat conscientia derisui fuisse triumphum, he was keenly aware, Ta. — A sense of right, moral sense, conscience: recta, a good conscience: egregia, L.: bonae conscientiae pretium, of self - approval, Ta.: Abacta nullā conscientiā, scruple, H.: generis humani, the moral judgment, Ta.: mala, S.—A good conscience, self - approval: maximi aestimare conscientiam mentis suae: in gravi fortunā conscientiā suā niti. — A sense of guilt, remorse: fuga, et sceleris et conscientiae testis: conscientiā convictus: angor conscientiae: mentem vastabat, S.: animi.—With ne, guilty fear, Ta.
    * * *
    (joint) knowledge, complicity (of crime); conscience; sense of guilt, remorse

    Latin-English dictionary > cōnscientia

  • 2 conscientia

    conscĭentĭa, ae, f. [conscio], a knowing of a thing together with another person, joint knowledge, consciousness (in good prose, and very freq.).
    I.
    A joint knowledge of something, a being privy to, a knowing along with others, privity, cognizance, etc.
    (α).
    With gen. subj.:

    omnium horum,

    Cic. Cat. 1, 1, 1; so,

    hominum,

    id. Fin. 2, 9, 28:

    plurium,

    Liv. 2, 54, 7:

    liberti unius,

    Tac. A. 6, 21; cf. Suet. Calig. 56 al.:

    generis humani,

    Tac. Agr. 2.—
    (β).
    With gen. obj. (thus for the most part in Tac.):

    in conscientiam facinoris pauci asciti,

    Tac. H. 1, 25:

    facti,

    id. A. 2, 22:

    conjurationis,

    id. H. 1, 42:

    stupri,

    Dig. 48, 5, 29.— Plur.:

    consilia conscientiaeque ejus modi facinorum,

    Cic. Clu. 20, 56. —
    (γ).
    Absol.:

    non modo eos persequi, ad quos maxime culpa corrupti judicii, sed etiam illos, ad quos conscientiae contagio pertinebit,

    Cic. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    qui non modo a facti verum etiam a conscientiae suspitione afuit,

    id. Cael. 10, 23:

    nocte perfugit Tanagram, suam conscientiam metuens,

    Liv. 33, 28, 10:

    simulare,

    Tac. A. 2, 40; 4, 3; cf. id. H. 1, 28; Curt. 7, 1, 31.—
    II.
    Consciousness, knowledge, feeling, sense.
    A.
    In gen. (rare).
    (α).
    With gen.:

    unde haec illis tanta modestia, nisi a conscientiā virium et nostrarum et suarum?

    Liv. 8, 4, 10 (cf. g); so,

    contracti culpā periculi,

    id. 3, 2, 11:

    suae infirmitatis,

    Quint. 1, 2, 10:

    rebellionis,

    Tac. A. 12, 31; cf.

    defectionis,

    id. Agr. 16:

    victoriae,

    id. ib. 27:

    unionum in somno quoque,

    Plin. 33, 3, 12, § 40:

    amissae fortunae,

    a recollection, Flor. 2, 12, 10:

    ipsa pulcherrimi facti,

    Cic. Phil. 2, 44, 114:

    officii mei benevolentiaeque,

    id. Fam. 3, 7, 6 fin.:

    scelerum tuorum,

    id. Pis. 17, 39; cf. Sall. C. 5, 7:

    peccatorum,

    Cic. Par. 5, 3, 40:

    culpae,

    Liv. 28, 19, 1 et saep.—In plur., Cic. Clu. 20, 56:

    te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum,

    id. Par. 2, 2, 18; cf. under B. 2.—
    * (β).
    With de: satisfactionem ex nullà conscientiā de culpā proponere decrevi, Cat. ap. Sall. C. 35, 2; cf. conscius, I. d—
    (γ).
    With rel.-clause (very rare):

    illi conscientia, quid abesset virium, detrectavere pugnam,

    Liv. 3, 60, 6; 28, 19, 5.—
    (δ).
    Absol.: ut nostram stabilem conscientiam contemnamus, aliorum errantem opinionem aucupemur, self-consciousness, Cic. Fin. 2, 22, 71:

    illud se tacere suam conscientiam non pati,

    Liv. 5, 25, 6:

    in veris quoque sufficit conscientia,

    consciousness, Quint. 11, 1, 17: sine hac quidem conscientiā ipsa illa ex tempore dicendi facultas inanem modo loquacitatem dabit, without this feeling, equiv. to without this persuasion, id. 10, 3, 2:

    quamvis capite defectionis ablato manebat plerisque militum conscientia,

    Tac. H. 1, 5.— So pregn., with ne, a conscientious fear, guilty fear, Tac. Agr. 42.—
    B.
    In partic., a consciousness of right or wrong, the moral sense, conscience:

    magna vis est conscientiae... in utramque partem, ut neque timeant qui nihil commiserint et poenam semper ante oculos versari putent qui peccarint,

    Cic. Mil. 23, 61; cf.:

    et virtutis et vitiorum grave ipsius conscientiae pondus,

    id. N. D. 3, 35, 85:

    bona conscientia turbam advocat, mala etiam in solitudine anxia atque sollicita est,

    Sen. Ep. 43, 5:

    ad purgandam publicam conscientiam,

    Just. 31, 4, 3:

    recta,

    a good conscience, Cic. Att. 13, 20, 4; cf.

    egregia,

    Liv. 29, 33, 9: bona, Cels. ap. Quint. 2, 15, 32; Quint. 6, 1, 33; 9, 2, 93; Tac. Agr. 1:

    optima,

    Plin. Ep. 1, 12, 3:

    salvā bonā conscientiā,

    Sen. Q. N. 4, praef. §

    15: integra,

    Front. 1, 9, 3; Lact. 5, 19, 32:

    mala,

    a bad conscience, Sall. J. 62, 8; Quint. 12, 1, 3:

    infelix,

    id. 6, prooem. § 10.—
    * b.
    Prov.:

    conscientia mille testes,

    Quint. 5, 11, 41.—
    2.
    Sometimes absol. for a good, or for a bad conscience.
    a.
    A good conscience:

    mea mihi conscientia pluris est quam omnium sermo,

    Cic. Att. 12, 28, 2; cf.:

    illud est hominis magni... maximi aestimare conscientiam mentis suae, etc.,

    id. Clu. 58, 159:

    in quibus ego nec dissentire a nostris salvā gratiā nec consentire salvā conscientiā possum,

    Sen. Ep. 117, 1:

    ad sacrificium integrā conscientiā venire,

    Lact. 5, 19, 32; Front. Strat. 1, 9, 3.—
    b.
    A bad conscience:

    hunc tu quas conscientiae labes in animo censes habuisse?

    Cic. Off. 3, 21, 85; id. Cat. 2, 6, 13; id. Leg. 1, 14, 40; Sall. C. 15, 4; id. J. 35, 4; Quint. 5, 13, 46.—In the same sense:

    animi,

    Cic. Fin. 2, 16, 53; 2, 17, 54; id. Att. 13, 49 fin.; Caes. B. C. 3, 60; Phaedr. 3, prol. 47; and in plur.:

    suae (quemque) malae cogitationes conscientiaeque animi terrent,

    Cic. Rosc. Am. 24, 67.

    Lewis & Short latin dictionary > conscientia

  • 3 contāgiō

        contāgiō ōnis, f    [com-+TAG-], a touching, contact, touch: pulmonum: contagione Romanorum, L.: contagio naturae valet, connection.—A contact, contagion, infection: pestifera, L.—Fig., an infection, pollution, vicious companionship, participation, contamination: ne quid ex contagione incommodi accipiant, Cs.: ubi contagio quasi pestilentia invasit, S.: ut seditionibus velut ex contagione castra impleantur, L.: dedit hanc contagio labem, Iu.: criminis, L.: conscientiae: aspectūs: contagiones malorum, quae manaverunt, etc.
    * * *
    contact/touch (to contagion/infection); social contact/intercourse; influence

    Latin-English dictionary > contāgiō

  • 4 lābēs

        lābēs is, f    [2 LAB-], a falling, sinking in, subsidence: ut multis locis labes factae sint: terrae, L.— A fall, stroke, ruin, destruction: innocentiae: prima mali, first stroke of misfortune, V. — A spot, blot, stain, blemish, defect (poet.): tractata notam labemque remittunt Atramenta, H.: Victima labe carens, spotless, O.—Fig., a stain, blot, stigma, disgrace, discredit: domestica: labem integris inferre: domus sine labe, Iu.: vita sine labe peracta, O.: conscientiae labīs in animo habere.— A cause of ruin, disgrace, scandal, reproach: (Verres) provinciae, scourge: civitatis (of a bad law): labes illa atque caenum, filthy wretch.
    * * *
    landslip/subsidence; disaster/debacle; fault/defect/blot/stain/blemish/dishonor

    Latin-English dictionary > lābēs

  • 5 pondus

        pondus eris, n    [PAND-], a weight: pondera ab Gallis adlata iniqua, L.: taleae ferreae ad certum pondus examinatae, Cs.— A heavy body, weight, mass, load, burden: in terram feruntur omnia suo nutu pondera: innumerabile auri: magnum argenti, Cs.: immania pondera baltei, V.: gravis maturo pondere venter, O.— Weight, gravity, heaviness: gravitate ferri et pondere: magni ponderis saxa, Cs.— Plur, balance, equilibrium: pendebat in aëre tellus Ponderibus librata suis, O.: trans pondera dextram Porrigere, out of balance, i. e. so as to fall over, H.—Fig., weight, consequence, importance, consideration, influence, authority: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat: grave ipsius conscientiae pondus est: id est maximi ponderis: omnium verborum ponderibus est utendum, verbal effects: fabula sine pondere et arte, H.: nulla diu femina pondus habet, i. e. firmness, Pr.— A burden, load, weight: rerum, O.: amara senectae Pondera, O.
    * * *
    weight, burden, impediment

    Latin-English dictionary > pondus

  • 6 recordātiō

        recordātiō ōnis, f    [recordor], a recalling to mind, recollection, remembrance: grata: recordationes fugio, quae dolorem efficiunt rerum: veteris memoriae, the recollection of an old circumstance: servitutis: benefactorum: nostrae amicitiae: iucundae recordationes conscientiae nostrae.
    * * *

    Latin-English dictionary > recordātiō

  • 7 stimulō

        stimulō āvī, ātus, āre    [stimulus], to goad, rouse, set in motion, stir, spur, incite, stimulate: stimulante fame, driven by hunger, O.: stimulante conscientiā, Cu.: avita gloria animum stimulabat, L.: stimulata pellicis irā, O.: Iurgia praecipue vino stimulata, excited, O.: ad huius salutem defendendam stimulari me: ad arma, L.: iniuriae dolor in Tarquinium eos stimulabat, L.: me, ut caverem, etc.: eodem metu stimulante, ne moraretur, Cu.: Festinare fugam... iterum stimulat, V.— To goad, torment, vex, trouble, plague, disquiet, disturb: te conscientiae stimulant maleficiorum tuorum: consulem cura de filio stimulabat, L.
    * * *
    stimulare, stimulavi, stimulatus V
    urge forward with a goad, torment,"sting"; incite, rouse to frenzy

    Latin-English dictionary > stimulō

  • 8 vīs

        vīs (gen. vīs, late), —, acc. vim, abl. vī, f plur. vīrēs, ium    [cf. ἴσ], strength, force, vigor, power, energy, virtue: celeritas et vis equorum: plus vis habeat quam sanguinis, Ta.: contra vim atque impetum fluminis, Cs.: veneni.—Plur. (usu. of bodily strength): non viribus corporum res magnae geruntur: me iam sanguis viresque deficiunt, Cs.: corporis viribus excellens, L.: validis viribus hastam Contorsit, V.: agere pro viribus, with all your might: supra vires, H.: seu virium vi seu exercitatione multā cibi vinique capacissimus, L.: Nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis, O.— Hostile strength, force, violence, compulsion: vis est haec quidem, T.: cum vi vis inlata defenditur: celeri rumore dilato Dioni vim adlatam, N.: sine vi facere, T.: matribus familias vim adferre: iter per vim tentare, by force, Cs.: civem domum vi et armis compulit: de vi condemnati sunt: quaestiones vel de caede vel de vi.—Energy, virtue, potency: vires habet herba? O.: egregius fons Viribus occultis adiuvat, Iu.—A quantity, number, abundance: mellis maxima: magna auri argentique: pulveris, Cs.— Plur, military forces, troops: praeesse exercitui, ut vires ad coërcendum haberet, Cs.: robur omne virium eius regni, the flower, L.: Concitet et vires Graecia magna suas, O.—Fig., mental strength, power, force, energy, vigor, influence: oratoris: conscientiae: quod ostentum habuit hanc vim, ut, etc., effect: qui indignitate suā vim ac ius magistratui quem gerebat dempsisset, L.—Force, notion, meaning, sense, import, nature, essence: id, in quo est omnis vis amicitiae: verborum, i. e. the signification: quae vis insit in his paucis verbis, si attendes, intelleges.
    * * *
    I
    be willing; wish
    II
    strength (bodily) (pl.), force, power, might, violence; resources; large body
    III
    strength (sg. only, not ACC), force, power, might, violence

    Latin-English dictionary > vīs

  • 9 commendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > commendo

  • 10 conmendo

    I.
    Prop.
    A.
    Lit., implying a physical delivery, to deposit with, intrust to; constr. aliquem or aliquid alicui, or absol.:

    commendare nihil aliud est quam deponere,

    Dig. 50, 16, 186:

    Oratorem meum—sic enim inscripsi— Sabino tuo commendavi,

    Cic. Fam. 15, 20, 1:

    sacrum sacrove commendatum qui clepsit rapsitve parricida esto,

    id. Leg. 2, 9, 22; 2, 16, 40:

    nummos alicui,

    Dig. 16, 3, 24:

    corpus alicui loco,

    Paul. Sent. 1, 21, 4:

    CORPORA SARCOPHAGO,

    Inscr. Orell. 4370.— Poet.:

    semina sulcis,

    Sil. 15, 541.—With apud or ad and acc. (rare and post-class.): Demetrius duos filios apud Gnidium hospitem suum cum magno auri pondere commendaverat, [p. 377] Just. 35, 2, 1:

    cujus beneficio ad sororem Medeam est commendatus,

    Hyg. Fab. 3.—
    B.
    Trop.:

    ego me tuae commendo et committo fidei,

    Ter. Eun. 5, 2, 47 (cf.:

    bona nostra haec tibi permitto et tuae mando fide,

    id. And. 1, 5, 61); so,

    commendare se patri in clientelam et fidem,

    id. Eun. 5, 8, 9; 3, 5, 29:

    tibi ejus omnia negotia, libertos, procuratores, familiam,

    Cic. Fam. 1, 3, 2:

    vos sum testatus, vobis me ac meos commendavi,

    id. Dom. 57, 145:

    totum me tuo amori fideique,

    id. Att. 3, 20, 2:

    tibi suos testamento liberos,

    id. Fin. 3, 2, 9:

    simul atque natum sit animal, ipsum sibi conciliari et commendari ad se conservandum,

    id. ib. 3, 5, 16; * Cat. 15, 1; Ov. M. 6, 495:

    aliquem diis,

    Tac. A. 4, 17; cf. id. ib. 15, 23:

    rempublicam patribus,

    id. H. 1, 90; Suet. Aug. 56.— Trop.: aliquid litteris, to commit to writing, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 2:

    historiam immortalitati,

    Cic. de Or. 2, 9, 36:

    nomen tuum immortalitati,

    id. Fam. 10, 12, 5; cf.:

    nomen suum posteritati,

    Curt. 9, 3, 5:

    eum sempiternae gloriae,

    Cic. Fam. 5, 12, 6: se fugae, Auct. B. Afr. 34.—
    2.
    Esp., of the dying, to commend children, parents, etc., to the care of others:

    is, qui morti addictus esset, paucos sibi dies commendandorum suorum causā postulavisset,

    Cic. Off. 3, 10, 46:

    hi de suā salute desperantes... parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset,

    Caes. B. C. 2, 41:

    ille tibi moriens nos commendavit senex,

    Ter. Ad. 3, 4, 11; Prop. 4 (5), 11, 73:

    tibi suos testamento liberos,

    Cic. Fin. 3, 2, 9.—
    II.
    In gen., to commend or recommend, i. e. to procure favor for, to make agreeable, to set off with advantage, to grace (class.):

    principes undique convenire et se civitatesque suas Caesari commendare coeperunt,

    Caes. B. G. 3, 27 fin.;

    Auct. B. G. 8, 50: P. Rutilii adulescentiam ad opinionem et conscientiae et juris scientiae P. Mucii commendavit domus,

    Cic. Off. 2, 13, 47:

    (vox) quae una maxime eloquentiam vel commendat vel sustinet,

    id. de Or. 1, 59, 252; cf.:

    nullā re unā magis oratorem commendari quam verborum splendore et copiā,

    id. Brut. 59, 216; id. Att. 13, 19, 2; Quint. 6, 1, 21:

    adfectus nemo historicorum commendavit magis,

    id. 10, 1, 101:

    quod me Lucanae commendet amicae,

    Hor. Ep. 1, 15, 21:

    marmora commendantur maculis aut coloribus,

    Plin. 36, 6, 8, § 49:

    compluresque tribuni militum ad Caesarem veniunt seque ei commendant,

    Caes. B. C. 1, 74:

    hoc idcirco commemoratum a te puto, uti te infimo ordini commendares,

    Cic. Phil. 2, 2, 3:

    se civibus impiis,

    id. ib. 5, 1, 3:

    cum se numeris commendat et arte,

    Hor. Ep. 2, 1, 261:

    se tonsā cute,

    id. ib. 1, 18, 7:

    his factis abunde se posteritati commendasset,

    Val. Max. 5, 1, ext. 2.—Hence, commendātus, a, um, P. a.
    A.
    Commended, recommended to:

    quae res gloriosior? quae commendatior erit memoriae hominum sempiternae?

    Cic. Phil. 2, 13, 32; id. Balb. 18, 43:

    ceteris rebus habeas eos a me commendatissimos,

    id. Fam. 12, 26, 2; 2, 8, 3; 13, 10, 2; 13, 64, 1.—
    B.
    Agreeable, approved, distinguished, valued:

    vultus commendatior,

    Petr. 110, 5:

    calami,

    Plin. 16, 36, 65, § 161:

    fama commendatior,

    id. 25, 10, 81, § 130.

    Lewis & Short latin dictionary > conmendo

  • 11 contagio

    contāgĭo, ōnis, f., contāgĭum, ii, n., and contāmen, ĭnis, n. (contagium only in poets—and in plur.—and in postAug. prose writers; cf. Paul. ex Fest. p. 59, 12; Non. p. 199, 2; Marc. Vict. 1, p. 2469 P.; cf. also colluvio: contamen only in late Lat.) [id.], a touching, contact, touch, in a good or bad sense.
    I.
    In gen.
    (α).
    Contagio, Cato, R. R. 132 fin.:

    anima calescit... contagione pulmonum,

    Cic. N. D. 2, 55, 138:

    corporis,

    id. Div. 1, 30, 63; 2, 43, 92; id. Fat. 3, 5:

    ab omni mentione et contagione Romanorum abstinere,

    Liv. 40, 20, 6.—
    (β).
    Contagium, Lucr. 3, 346; 3, 740; Plin. 2, 20, 18, § 82; Mart. 11, 47.—
    B.
    Pregn., a union, connection:

    contagio naturae valet,

    Cic. Fat. 3, 5.—
    II.
    Freq., in a bad sense, a contacl with something physically or morally unclean, a contagion, infection.
    A.
    Lit.
    (α).
    Contagio: nolite ad me adire, ne contagio mea bonis obsit, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 12, 26 (Trag. Rel. v. 405 Vahl.); cf. Cic. de Or. 3, 41, 164:

    velut contagione quādam pestiferā insanire,

    Liv. 28, 34, 4:

    tum praecipue oves contagione vexentur,

    Col. 7, 5, 6; so id. 7, 5, 16:

    lichenis,

    Plin. 26, 1, 3, §

    3: vini,

    id. 14, 21, 27, § 134 al. —
    (β).
    Contagium:

    morbi,

    Lucr. 3, 472; 6, 1235; Curt. 9, 10, 1; cf.

    pestilentiae,

    Plin. 23, 8, 80, § 157:

    vicini pecoris,

    Verg. E. 1, 51.— Absol.:

    agunt contagia late,

    Ov. M. 7, 551; Hor. Epod. 16, 61 al.—
    B.
    Trop., an infection, pollution, vicious companionship or intercourse, participation, contamination, etc.
    (α).
    Contagio:

    contagione mei patris metuo malum,

    Plaut. Am. prol. 31; so with the gen.:

    illius sceleris,

    Cic. Mur. 37, 78; id. Sull. 2, 6:

    criminis,

    Liv. 9, 34, 14:

    turpitudinis,

    Cic. Att. 1, 16, 3:

    conscientiae,

    id. Verr. 2, 5, 71, § 183:

    furoris,

    Liv. 28, 24, 10:

    cujus facti dictive,

    id. 2, 37, 7:

    noxae,

    id. 9, 1, 6:

    imitandi belli,

    Cic. Verr. 2, 5, 3, § 6; cf.

    belli,

    Flor. 2, 13, 1:

    bellorum,

    id. 2, 2, 4:

    aspectus,

    Cic. Clu. 68, 193.— Plur.:

    contagiones malorum, quae a Lacedaemoniis profectae manaverunt latius,

    Cic. Off. 2, 23, 80.— Absol.: haec (vitia) primo paulatim crescere; post, ubi contagio quasi pestilentia invasit, civitas immutata, etc., * Sall. C. 10 fin.; Liv. 5, 6, 11; 5, 12, 7; 10, 18, 2 al.; Flor. 1, 9, 8.—
    (β).
    Contagium:

    aegrae mentis,

    Ov. Tr. 3, 8, 25:

    scelerum,

    Luc. 3, 322:

    lucri (connected with scabies),

    Hor. Ep. 1, 12, 14:

    belli,

    Flor. 1, 15, 1:

    deditionis,

    id. 3, 14, 2:

    terrae,

    Ov. M. 15, 195.—
    (γ).
    Contamen, Tert. Carm. adv. Marc. 1, 1; 4, 4; Mart. Cap. 1, § 10 Kopp.

    Lewis & Short latin dictionary > contagio

  • 12 detector

    dētector, ōris, m. [id.], an uncoverer; trop., revealer (eccl. Lat.):

    creatoris,

    Tert. adv. Marc. 4, 36 med.:

    conscientiae,

    id. adv. Val. 3.

    Lewis & Short latin dictionary > detector

  • 13 expallesco

    ex-pallesco, lŭi, 3, v. inch. n., to grow or turn very pale (perh. occurring only in the perf.):

    viden' ut expalluit!

    Plaut. Curc. 2, 3, 32; Ov. M. 6, 602; Plin. Ep. 1, 5, 13; Luc. 1, 539 al.:

    erubuisse, expalluisse, titubasse... signa conscientiae sunt,

    Auct. Her. 2, 5, 8.— Poet., act., with acc.:

    Pindarici fontis qui non expalluit haustus,

    who feared not to drink, Hor. Ep. 1, 3, 10; Sil. 12, 146.

    Lewis & Short latin dictionary > expallesco

  • 14 furia

    fŭrĭa, ae, f., and, more commonly, plur.: fŭrĭae, ārum, f. [furo], violent passion, rage, madness, fury.
    I.
    Appellatively (only poet. for furor or rabies):

    unius ob noxam et furias Ajacis Oï_lei,

    Verg. A. 1, 41:

    ubi concepit furias,

    i. e. became furious, id. ib. 4, 474:

    tauri,

    Mart. 2, 43, 5:

    canum,

    Grat. Cyneg. 392:

    in furias agitantur equae,

    i. e. furious, ardent desire, Ov. A. A. 2, 478; Verg. G. 3, 244; Prop. 4 (5), 4, 68:

    auri,

    the fierce greediness for gold, Sil. 2, 500:

    ergo omnis furiis surrexit Etruria justis,

    in just fury, just wrath, Verg. A. 8, 494:

    honestae (Sagunti),

    Stat. S. 4, 6, 84.—

    Of things: tranare sonoras Torrentum furias,

    the wild raging, roaring, Claud. III. Cons. Hon. 45.—
    II.
    As a nom. prop.: Fŭrĭae, the three goddesses of vengeance (Allecto, Megaera, and Tisiphone), the Furies (syn.: Dirae, Eumenides).
    A.
    Prop.:

    Furiae deae sunt speculatrices, credo, et vindices facinorum et scelerum,

    Cic. N. D. 3, 18, 46:

    ut eos agitent insectenturque Furiae, non ardentibus taedis, sicut in fabulis sed angore conscientiae,

    id. Leg. 1, 14, 40; cf. id. Rosc. Am. 24, 66 sq.; id. Pis. 20, 46; Auct. ap. Quint. 9, 3, 47; Verg. A. 3, 331; Hor. S. 2, 3, 135; 1, 8, 45 al.—
    B.
    Transf., in gen., avenging spirits, tormenting spirits.
    (α).
    Plur.:

    itaque eos non ad perficiendum scelus sed ad luendas rei publicae poenas furiae quaedam incitaverunt,

    Cic. Sull. 27, 76:

    Furiae Catilinae,

    id. Par. 4, 1, 27:

    sceleratum vicum vocant, quo amens, agitantibus furiis sororis ac viri, Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur,

    Liv. 1, 48, 7; cf. id. 1, 59 fin.; 40, 10, 1:

    his muliebribus instinctus furiis Tarquinius circumire et prensare patres, etc.,

    urged on by this female tormenting spiril, this fury of a woman, id. 1, 47, 7.—
    (β).
    Sing., applied to persons who are furious or who are plotting mischief, a fury. —So of Clodius:

    illa furia ac pestis patriae,

    Cic. Sest. 14, 33;

    of the same,

    id. ib. 17, 39; cf.

    also: illa furia muliebrium religionum, qui non pluris fecerat Bonam Deam quam tres sorores,

    id. Fam. 1, 9, 15; id. Q. Fr. 3, 1, 4; Hor. S. 2, 3, 141:

    hunc juvenem (i. e. Hannibalem) tamquam furiam facemque hujus belli odi ac detestor,

    Liv. 21, 10, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > furia

  • 15 Furiae

    fŭrĭa, ae, f., and, more commonly, plur.: fŭrĭae, ārum, f. [furo], violent passion, rage, madness, fury.
    I.
    Appellatively (only poet. for furor or rabies):

    unius ob noxam et furias Ajacis Oï_lei,

    Verg. A. 1, 41:

    ubi concepit furias,

    i. e. became furious, id. ib. 4, 474:

    tauri,

    Mart. 2, 43, 5:

    canum,

    Grat. Cyneg. 392:

    in furias agitantur equae,

    i. e. furious, ardent desire, Ov. A. A. 2, 478; Verg. G. 3, 244; Prop. 4 (5), 4, 68:

    auri,

    the fierce greediness for gold, Sil. 2, 500:

    ergo omnis furiis surrexit Etruria justis,

    in just fury, just wrath, Verg. A. 8, 494:

    honestae (Sagunti),

    Stat. S. 4, 6, 84.—

    Of things: tranare sonoras Torrentum furias,

    the wild raging, roaring, Claud. III. Cons. Hon. 45.—
    II.
    As a nom. prop.: Fŭrĭae, the three goddesses of vengeance (Allecto, Megaera, and Tisiphone), the Furies (syn.: Dirae, Eumenides).
    A.
    Prop.:

    Furiae deae sunt speculatrices, credo, et vindices facinorum et scelerum,

    Cic. N. D. 3, 18, 46:

    ut eos agitent insectenturque Furiae, non ardentibus taedis, sicut in fabulis sed angore conscientiae,

    id. Leg. 1, 14, 40; cf. id. Rosc. Am. 24, 66 sq.; id. Pis. 20, 46; Auct. ap. Quint. 9, 3, 47; Verg. A. 3, 331; Hor. S. 2, 3, 135; 1, 8, 45 al.—
    B.
    Transf., in gen., avenging spirits, tormenting spirits.
    (α).
    Plur.:

    itaque eos non ad perficiendum scelus sed ad luendas rei publicae poenas furiae quaedam incitaverunt,

    Cic. Sull. 27, 76:

    Furiae Catilinae,

    id. Par. 4, 1, 27:

    sceleratum vicum vocant, quo amens, agitantibus furiis sororis ac viri, Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur,

    Liv. 1, 48, 7; cf. id. 1, 59 fin.; 40, 10, 1:

    his muliebribus instinctus furiis Tarquinius circumire et prensare patres, etc.,

    urged on by this female tormenting spiril, this fury of a woman, id. 1, 47, 7.—
    (β).
    Sing., applied to persons who are furious or who are plotting mischief, a fury. —So of Clodius:

    illa furia ac pestis patriae,

    Cic. Sest. 14, 33;

    of the same,

    id. ib. 17, 39; cf.

    also: illa furia muliebrium religionum, qui non pluris fecerat Bonam Deam quam tres sorores,

    id. Fam. 1, 9, 15; id. Q. Fr. 3, 1, 4; Hor. S. 2, 3, 141:

    hunc juvenem (i. e. Hannibalem) tamquam furiam facemque hujus belli odi ac detestor,

    Liv. 21, 10, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > Furiae

  • 16 furiae

    fŭrĭa, ae, f., and, more commonly, plur.: fŭrĭae, ārum, f. [furo], violent passion, rage, madness, fury.
    I.
    Appellatively (only poet. for furor or rabies):

    unius ob noxam et furias Ajacis Oï_lei,

    Verg. A. 1, 41:

    ubi concepit furias,

    i. e. became furious, id. ib. 4, 474:

    tauri,

    Mart. 2, 43, 5:

    canum,

    Grat. Cyneg. 392:

    in furias agitantur equae,

    i. e. furious, ardent desire, Ov. A. A. 2, 478; Verg. G. 3, 244; Prop. 4 (5), 4, 68:

    auri,

    the fierce greediness for gold, Sil. 2, 500:

    ergo omnis furiis surrexit Etruria justis,

    in just fury, just wrath, Verg. A. 8, 494:

    honestae (Sagunti),

    Stat. S. 4, 6, 84.—

    Of things: tranare sonoras Torrentum furias,

    the wild raging, roaring, Claud. III. Cons. Hon. 45.—
    II.
    As a nom. prop.: Fŭrĭae, the three goddesses of vengeance (Allecto, Megaera, and Tisiphone), the Furies (syn.: Dirae, Eumenides).
    A.
    Prop.:

    Furiae deae sunt speculatrices, credo, et vindices facinorum et scelerum,

    Cic. N. D. 3, 18, 46:

    ut eos agitent insectenturque Furiae, non ardentibus taedis, sicut in fabulis sed angore conscientiae,

    id. Leg. 1, 14, 40; cf. id. Rosc. Am. 24, 66 sq.; id. Pis. 20, 46; Auct. ap. Quint. 9, 3, 47; Verg. A. 3, 331; Hor. S. 2, 3, 135; 1, 8, 45 al.—
    B.
    Transf., in gen., avenging spirits, tormenting spirits.
    (α).
    Plur.:

    itaque eos non ad perficiendum scelus sed ad luendas rei publicae poenas furiae quaedam incitaverunt,

    Cic. Sull. 27, 76:

    Furiae Catilinae,

    id. Par. 4, 1, 27:

    sceleratum vicum vocant, quo amens, agitantibus furiis sororis ac viri, Tullia per patris corpus carpentum egisse fertur,

    Liv. 1, 48, 7; cf. id. 1, 59 fin.; 40, 10, 1:

    his muliebribus instinctus furiis Tarquinius circumire et prensare patres, etc.,

    urged on by this female tormenting spiril, this fury of a woman, id. 1, 47, 7.—
    (β).
    Sing., applied to persons who are furious or who are plotting mischief, a fury. —So of Clodius:

    illa furia ac pestis patriae,

    Cic. Sest. 14, 33;

    of the same,

    id. ib. 17, 39; cf.

    also: illa furia muliebrium religionum, qui non pluris fecerat Bonam Deam quam tres sorores,

    id. Fam. 1, 9, 15; id. Q. Fr. 3, 1, 4; Hor. S. 2, 3, 141:

    hunc juvenem (i. e. Hannibalem) tamquam furiam facemque hujus belli odi ac detestor,

    Liv. 21, 10, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > furiae

  • 17 gravis

    grăvis, e, adj. [Sanscr. gurus (root gar-); Gr. barus, heavy; gravis, for gar-uis; cf. also Brutus]. With respect to weight, heavy, weighty, ponderous, burdensome; or pass., loaded, laden, burdened (opp. levis, light; in most of its significations corresp. to the Gr. barus; cf. onerosus, onerarius).
    I.
    Lit. Absol. or with abl.
    1.
    In gen.: imber et ignis, spiritus et gravis terra, Enn. ap. Varr. L. L. 7, § 37 Müll.; so,

    tellus,

    Ov. M. 7, 355:

    corpora,

    Lucr. 2, 225 sq.; cf. id. 5, 450 sq.:

    limus,

    id. 5, 496:

    in eo etiam cavillatus est, aestate grave esse aureum amiculum, hieme frigidum,

    Cic. N. D. 3, 34, 83:

    navigia,

    Caes. B. G. 5, 8, 4; cf.:

    tot ora navium gravi Rostrata duci pondere,

    Hor. Epod. 4, 17:

    cum gravius dorso (aselli) subiit onus,

    id. S. 1, 9, 21:

    sarcina,

    id. Ep. 1, 13, 6: inflexi grave robur aratri, Verg. G. 1, 162:

    cujus (tibicinae) Ad strepitum salias terrae gravis,

    Hor. Ep. 1, 14, 26: terra, burdened (by the heavy body), Ov. M. 12, 118:

    naves hostilibus spoliis graves,

    heavily laden, Liv. 29, 35, 5; cf.:

    agmen grave praedā,

    id. 21, 5, 8;

    for which also simply: grave agmen,

    id. 31, 39, 2:

    miles,

    heavy-armed, Tac. A. 12, 35:

    gravis aere dextra,

    Verg. E. 1, 36:

    cum fatalis equus saltu super ardua venit Pergama et armatum peditem gravis attulit alvo,

    i. e. filled, full, id. A. 6, 516 (an imitation of Maximo saltu superavit Gravidus armatis equus, Enn. ap. Macr. S. 6, 2; v. gravidus, II. b):

    graves imbre nubes,

    Liv. 28, 15, 11:

    graves fructu vites,

    Quint. 8, 3, 8:

    gravis vinculis,

    Plin. Ep. 7, 27, 10.—
    2.
    In partic.
    a.
    With respect to value or number, heavy, great. So, aes grave, heavy money, money of the oldest standard, in which an as weighed a full pound: grave aes dictum a pondere, quia deni asses, singuli pondo libras, efficiebant denarium, etc., Paul. ex Fest. p. 98 Müll.:

    et quia nondum argentum signatum erat, aes grave plaustris quidam (ex patribus) ad aerarium convehentes, etc.,

    Liv. 4, 60, 6; 10, 46, 5; 22, 33, 2 et saep.:

    populus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum usus est: librales appendebantur asses. Quare aeris gravis poena dicta,

    Plin. 33, 3, 13, § 42: argentum, i. e. uncoined = rude:

    placet argentum grave rustici patris sine ullo opere et nomine artificis,

    Sen. Tranq. 1, 4:

    notavit aliquos, quod pecunias levioribus usuris mutuati graviore fenore collocassent,

    at a higher rate, Suet. Aug. 39; cf.:

    in graviore annona,

    id. ib. 25: grave pretium, a high price, Sall. Fragm. ap. Non. 314, 25.—With respect to number: graves pavonum greges, great or numerous flocks, Varr. ap. Non. 314, 31. —
    b.
    For the usual gravidus, with young, pregnant ( poet. and in post-Aug. prose):

    regina sacerdos Marte gravis,

    Verg. A. 1, 274; cf.

    uterus (shortly after: gravidus tumet venter),

    Ov. M. 10, 495:

    balaenae utero graves (shortly before, gravidae),

    Plin. 9, 6, 5, § 13.—
    B.
    Transf.
    1.
    Of hearing or sound, deep, grave, low, bass (opp. acutus, treble):

    vocem ab acutissimo sono usque ad gravissimum sonum recipiunt,

    Cic. de Or. 1, 59, 251; cf. id. ib. 3, 57, 216:

    qui (sonus) acuta cum gravibus temperans, varios aequabiliter concentus efficit,

    id. Rep. 6, 18:

    vox,

    Quint. 11, 3, 17; 42: sonus, 2, 8, 15; 5, 10, 125; 11, 3, 41; Ov. M. 12, 203:

    tenor,

    Quint. 1, 5, 26:

    syllaba,

    i. e. unaccented, id. 1, 5, 22 sq.; 12, 10, 33.—
    2.
    Of smell or flavor, strong, unpleasant, offensive:

    an gravis hirsutis cubet hircus in alis,

    rank, Hor. Epod. 12, 5:

    chelydri,

    Verg. G. 3, 415:

    ellebori,

    id. ib. 3, 451:

    odor calthae,

    strong, Plin. 21, 6, 15, § 28; cf.:

    herba odore suaviter gravi,

    id. 25, 9, 70, § 118; cf.

    117: habrotonum odore jucunde gravi floret,

    id. 21, 10, 34, § 60: absynthium ut bibam gravem, i. e. bitter, Varr. ap. Non. 19, 27, and 314, 14.—
    3.
    Of the state of the body or health, gross, indigestible, unwholesome, noxious, severe; sick:

    (Cleanthes) negat ullum esse cibum tam gravem, quin is die et nocte concoquatur,

    Cic. N. D. 2, 9, 24; so,

    genera cibi graviora,

    Cels. 2, 18:

    gravissima bubula (caro),

    id. ib.:

    pisces gravissimi,

    id. ib.:

    neque ex salubri loco in gravem, neque ex gravi in salubrem transitus satis tutus est,

    id. 1, 3; cf.:

    solum caelumque juxta grave,

    Tac. H. 5, 7:

    solet esse gravis cantantibus umbra,

    Verg. E. 10, 75:

    anni tempore gravissimo et caloribus maximis,

    Cic. Q. Fr. 2, 16, 1; cf.:

    gravis auctumnus in Apulia circumque Brundisium ex saluberrimis Galliae et Hispaniae regionibus, omnem exercitum valetudine tentaverat,

    Caes. B. C. 3, 2 fin.:

    grave tempus et forte annus pestilens erat urbi agrisque,

    Liv. 3, 6, 1; cf. also id. 3, 8, 1:

    aestas,

    Verg. G. 2, 377:

    morbo gravis,

    sick, id. ib. 3, 95; cf.:

    gravis vulnere,

    Liv. 21, 48, 4:

    aetate et viribus gravior,

    id. 2, 19, 6:

    gravior de vulnere,

    Val. Fl. 6, 65:

    non insueta graves tentabunt pabula fetas,

    sick, feeble, Verg. E. 1, 50; so absol.:

    aut abit in somnum gravis,

    heavy, languid, Lucr. 3, 1066.
    II.
    Trop.
    A.
    In a bad sense, heavy, burdensome, oppressive, troublesome, grievous, painful, hard, harsh, severe, disagreeable, unpleasant (syn.: molestus, difficilis, arduus): qui labores morte finisset graves, Poët. ap. Cic. Tusc. 1, 48, 115:

    quod numquam tibi senectutem gravem esse senserim... quibus nihil est in ipsis opis ad bene beateque vivendum, iis omnis aetas gravis est,

    Cic. de Sen. 2, 4; cf.:

    onus officii,

    id. Rosc. Am. 38, 112; id. Rep. 1, 23:

    et facilior et minus aliis gravis aut molesta vita est otiosorum,

    id. Off. 1, 21, 70; id. Rep. 1, 4:

    miserior graviorque fortuna,

    Caes. B. G. 1, 32, 4:

    haec si gravia aut acerba videantur, multo illa gravius aestimare debere, etc.,

    id. ib. 7, 14 fin.:

    velim si tibi grave non erit, me certiorem facias,

    Cic. Fam. 13, 73, 2:

    grave est homini pudenti petere aliquid magnum,

    id. Fam. 2, 6, 1; id. Att. 1, 5, 4:

    est in populum Romanum grave, non posse, etc.,

    id. Balb. 7, 24:

    verbum gravius,

    id. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    ne quid gravius in fratrem statueret... quod si quid ei a Caesare gravius accidisset, etc.,

    Caes. B. G. 1, 20, 1 and 4:

    gravissimum supplicium,

    id. ib. 1, 31, 15:

    habemus senatusconsultum in te, Catilina, vehemens et grave,

    Cic. Cat. 1, 1, 3:

    edictum,

    Liv. 29, 21, 5:

    gravioribus bellis,

    Cic. Rep. 1, 40:

    gravis esse alicui,

    id. Fam. 13, 76, 2; cf.:

    adversarius imperii,

    id. Off. 3, 22, 86:

    gravior hostis,

    Liv. 10, 18, 6:

    senes ad ludum adolescentium descendant, ne sint iis odiosi et graves,

    Cic. Rep. 1, 43:

    gravis popularibus esse coepit,

    Liv. 44, 30, 5.—Prov.:

    gravis malae conscientiae lux est,

    Sen. Ep. 122.—
    B.
    In a good sense, weighty, important, grave; with respect to character, of weight or authority, eminent, venerable, great:

    numquam erit alienis gravis, qui suis se concinnat levem,

    Plaut. Trin. 3, 2, 58:

    quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducetur?

    Cic. Rosc. Com. 2, 6:

    ea (honestas) certe omni pondere gravior habenda est quam reliqua omnia,

    id. Off. 3, 8, 35; id. Deiot. 2, 5:

    cum gravibus seriisque rebus satisfecerimus,

    id. ib. 1, 29, 103:

    auctoritas clarissimi viri et in rei publicae maximis gravissimisque causis cogniti,

    id. Fam. 5, 12, 7; cf. causa, Lucil. ap. Non. 315, 31; Quint. 1, 2, 3; Caes. B. C. 1, 44, 4:

    gravius erit tuum unum verbum ad eam rem, quam centum mea,

    Plaut. Trin. 2, 2, 107:

    ut potentia senatus atque auctoritas minueretur: quae tamen gravis et magna remanebat,

    Cic. Rep. 2, 34:

    sententiis non tam gravibus et severis quam concinnis et venustis,

    id. Brut. 95, 325:

    gravior oratio,

    id. de Or. 2, 56, 227:

    nihil sibi gravius esse faciendum, quam ut, etc.,

    id. Clu. 6, 16:

    inceptis gravibus et magna professis,

    Hor. A. P. 14:

    exemplum grave praebet ales, etc.,

    id. C. 4, 11, 26:

    non tulit ullos haec civitas aut gloria clariores, aut auctoritate graviores, aut humanitate politiores,

    Cic. de Or. 2, 37, 154:

    et esse et videri omnium gravissimus et severissimus,

    id. ib. 2, 56, 228:

    homo prudens et gravis,

    id. ib. 1, 9, 38:

    neque oratio abhorrens a persona hominis gravissimi,

    id. Rep. 1, 15 fin.:

    auctor,

    id. Pis. 6, 14:

    testis,

    id. Fam. 2, 2:

    non idem apud graves viros, quod leviores (decet),

    Quint. 11, 1, 45:

    vir bonus et gravis,

    id. 11, 3, 184:

    gravissimi sapientiae magistri,

    id. 12, 1, 36:

    tum pietate gravem ac meritis si forte virum quem Conspexere,

    Verg. A. 1, 151:

    gravissima civitas,

    Cic. Rep. 1, 3:

    gravem atque opulentam civitatem vineis et pluteis cepit,

    an important city, Liv. 34, 17, 12.— Hence, adv.: grăvĭter.
    1.
    Weightily, heavily, ponderously (very rare):

    aëra per purum graviter simulacra feruntur,

    Lucr. 4, 302; cf.:

    graviter cadere,

    id. 1, 741; Ov. P. 1, 7, 49.—
    b.
    Transf.
    (α).
    Of tones, deeply:

    natura fert, ut extrema ex altera parte graviter, ex altera autem acute sonent,

    Cic. Rep. 6, 18; Lucr. 4, 543.—Far more freq.,
    (β).
    Vehemently, strongly, violently:

    graviter crepuerunt fores,

    Ter. Heaut. 3, 3, 52; so,

    spirantibus flabris,

    Lucr. 6, 428; Ter. Ad. 5, 3, 2:

    pertentat tremor terras,

    Lucr. 6, 287:

    ferire aliquem,

    Verg. A. 12, 295:

    conquassari omnia,

    Lucr. 5, 105; cf.:

    quae gravissime afflictae erant naves,

    Caes. B. G. 4, 31, 2.—
    2.
    Trop.
    a.
    Vehemently, violently, deeply, severely; harshly, unpleasantly, disagreeably:

    graviter aegrotare,

    Cic. Off. 1, 10, 32:

    se habere,

    id. Att. 7, 2, 3:

    neque is sum, qui gravissime ex vobis mortis periculo terrear,

    Caes. B. G. 5, 30, 2:

    gravissime dolere,

    id. ib. 5, 54 fin.:

    quem ego amarem graviter,

    Plaut. Cist. 1, 1, 87; cf.: placere occoepit graviter, postquam est mortua, [p. 829] Caecil. ap. Non. 314, 19:

    tibi edepol iratus sum graviter,

    Ter. Hec. 4, 4, 2:

    cives gravissime dissentientes,

    Cic. Phil. 12, 11, 27:

    si me meis civibus injuria suspectum tam graviter atque offensum viderem,

    id. Cat. 1, 7, 17:

    graviter angi,

    id. Lael. 3, 10:

    tulit hoc commune dedecus jam familiae graviter filius,

    with chagrin, vexation, id. Clu. 6, 16; cf.:

    graviter et acerbe aliquid ferre,

    id. Verr. 2, 1, 58, § 152:

    graviter accipere aliquid,

    id. de Or. 2, 52, 211; Tac. A. 13, 36; cf.:

    adolescentulus saepe eadem et graviter audiendo victus est,

    Ter. Heaut. 1, 1, 62:

    nolo in illum gravius dicere,

    more harshly, id. Ad. 1, 2, 60; cf.:

    de amplissimis viris gravissime acerbissimeque decernitur,

    Caes. B. C. 1, 5, 4; id. B. G. 3, 16, 4; cf.

    also: severe et graviter et prisce agere,

    Cic. Cael. 14, 33:

    ut non gravius accepturi viderentur, si nuntiarentur omnibus eo loco mortem oppetendam esse,

    more sorrowfully, Liv. 9, 4, 6.—
    b.
    In an impressive or dignified manner, impressively, gravely, seriously, with propriety or dignity:

    his de rebus tantis tamque atrocibus neque satis me commode dicere neque satis graviter conqueri neque satis libere vociferari posse intelligo. Nam commoditati ingenium, gravitati aetas, libertati tempora sunt impedimento,

    Cic. Rosc. Am. 4, 9:

    (Scipio) utrumque egit graviter,

    with dignity, id. Lael. 21, 77:

    res gestas narrare graviter,

    id. Or. 9, 30; cf.:

    locum graviter et copiose tractare,

    id. Fin. 4, 2, 5.

    Lewis & Short latin dictionary > gravis

  • 18 innecto

    in-necto, nexŭi, nexum, 3 (innectier for innecti, Prud. Psych. 375), v. a., to tie, join, bind, attach, connect, or fasten to, together, or about.
    I.
    Lit.:

    paribus palmas amborum innexuit armis,

    Verg. A. 5, 425:

    colla auro,

    id. ib. 8, 661:

    tempora sertis,

    to deck, garland, Ov. Tr. 5, 3, 3:

    fauces laqueo,

    to encircle, id. M. 10, 378:

    colla lacertis,

    id. ib. 11, 240:

    bracchia collo,

    Stat. Th. 4, 26:

    ambos innectens manibus,

    id. ib. 1, 511:

    mancipia compedibus,

    Col. 11, 1, 22: innecti cervicibus, to fasten upon, cling to, or embrace the neck, Tac. H. 4, 46; cf.:

    tunc placuit caesis innectere vincula silvis,

    Luc. 2, 670; v. Orelli ad Hor. Epod. 17, 72.— With acc.:

    nodos et vincula rupit, Queis innexa pedem malo pendebat ab alto,

    Verg. A. 5, 511:

    vipereum crinem vittis innexa cruentis,

    id. ib. 6, 281.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to connect one thing with another, adduce or devise successively, weave, frame, contrive:

    causas innecte morandi,

    Verg. A. 4, 51:

    moras,

    Stat. Th. 5, 743:

    fraudem clienti,

    Verg. A. 6, 609.—
    B.
    In partic.
    1.
    To entangle, implicate:

    innexus conscientiae alicujus,

    Tac. A. 3, 10.—
    2.
    To join, connect:

    Hyrcanis per affinitatem innexus erat,

    Tac. A. 6, 36:

    motus animi innexi implicatique vigoribus quibusdam mentium,

    Gell. 19, 2, 3:

    mentem, i. e. veneficio illigare,

    Sen. Hipp. 416.

    Lewis & Short latin dictionary > innecto

  • 19 labes

    1.
    lābes, is (abl. labi for labe, Lucr. 5, 930), f. [1. lābor], a fall, falling down, sinking in.
    I.
    Lit. (rare but class.):

    dare labem,

    Lucr. 2, 1145:

    motus terrae Rhodum... gravi ruinarum labe concussit,

    Just. 30, 4, 3:

    tantos terrae motus in Italia factos esse, ut multis locis labes factae sint terraeque desederint,

    subsidences of the earth, Cic. Div. 1, 35, 78; cf.:

    labes agri,

    id. ib. 1, 43, 97:

    terrae,

    Liv. 42, 15; so absol.:

    si labes facta sit, omnemque fructum tulerit,

    Dig. 19, 2, 15, § 2:

    labes imbris e caelo,

    Arn. 5, 185.—
    II.
    Transf.
    A.
    A fall, stroke, ruin, destruction:

    hinc mihi prima mali labes,

    the first blow of misfortune, Verg. A. 2, 97:

    haec prima mali labes, hoc initium impendentis ruinae fuit,

    Just. 17, 1, 5: metuo legionibu' labem, Enn. ap. Diom. p. 378 P. (Ann. v. 283 Vahl.):

    quanta pernis pestis veniet, quanta labes larido,

    Plaut. Capt. 4, 3, 3:

    innocentiae labes ac ruina,

    Cic. Fl. 10, 24:

    labes in tabella,

    id. Lael. 12, 41:

    regnorum labes,

    Val. Fl. 5, 237.—
    B.
    Meton., ruin, destruction; of a dangerous person, one who causes ruin:

    (Verres) labes atque pernicies provinciae Siciliae,

    Cic. Verr. 1, 1, 2: labes popli, Plant. Pers. 3, 3, 4.—Of a bad law:

    labes atque eluvies civitatis,

    Cic. Dom. 20, 53.—
    2.
    In partic., the falling sickness, epilepsy, Ser. Samm. 57, 1018.—

    Hence, in gen.,

    disease, sickness, Grat. Cyneg. 468.
    2.
    lābes, is, f. [Gr. lôbê, lôbeuô; cf. Curt. Griech. Etym. p. 372]. a spot, blot, stain, blemish, defect.
    I.
    Lit. ( poet. and in post-Aug. prose):

    tractata notam labemque remittunt Atramenta,

    Hor. Ep. 2, 1, 235:

    sine labe toga,

    Ov. A. A. 1, 514:

    purum et sine labe salinum,

    Pers. 3, 25:

    victima labe carens,

    Ov. M. 15, 130:

    aliqua corporis labe insignis,

    Suet. Aug. 38: item quae (virgo) lingua debili sensuve aurium deminuta, aliave qua corporis labe insignita sit, Gell. 1, 12, 3.—
    II.
    Trop., a stain, blot, stigma, disgrace, discredit: labes macula in vestimento dicitur, et deinde metaphorikôs transfertur in homines vituperatione dignos, Paul. ex Fest. p. 121 Müll. (freq. and class.):

    animi labes nec diuturnitate evanescere, nec amnibus ullis elui potest,

    Cic. Leg. 2, 10, 24:

    saeculi labes atque macula,

    id. Balb. 6, 15:

    labem alicujus dignitati aspergere,

    a stain, disgrace, id. Vatin. 6, 15:

    labem alicui inferre,

    id. Cael. 18, 42:

    famae non sine labe meae,

    Prop. 4 (5), 8, 20:

    domus sine labe,

    Juv. 14, 69:

    vita sine labe peracta,

    Ov. P. 2, 7, 49:

    abolere labem prioris ignominiae,

    Tac. H. 3, 24:

    donec longa dies... concretam eximit labem, purumque relinquit sensum,

    Verg. A. 6, 746. —Of an immoral custom:

    dedit hanc contagio labem,

    Juv. 2, 78.— Plur.:

    conscientiae labes habere,

    Cic. Off. 3, 21, 85:

    peccatorum labibus inquinati,

    Lact. 4, 26; id. Ira Dei, 19.—
    b.
    Meton. (abstr. pro concreto), a disgrace, i. e. a good-for-nothing fellow, a wretch:

    habeo quem opponam labi illi atque caeno,

    Cic. Sest. 8, 20:

    caenum illud ac labes,

    id. ib. 11, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > labes

  • 20 noxie

    noxĭus, a, um, adj. ( comp. noxior, Sen. Clem. 1, 13, 2 dub.; al. obnoxior.— Sup. noxissimus or noxiissimus, Sen. Clem. 1, 26, 3 dub.; better, noxiosissimus) [id.].
    I.
    Hurtful, harmful, injurious, noxious (used by Cic. only in archaic lang.; v. the foll.):

    MAGISTRATVS NECOBEDIENTEM ET NOXIVM CIVEM MVLTA COERCETO,

    Cic. Leg. 3, 3, 6 (araneus) aculeo noxius, Plin. 9, 48, 72, § 155:

    afflatus maris (opp. utiles),

    id. 17, 4, 2, § 24:

    tela,

    Ov. Tr. 5, 10, 22:

    terrae halitus,

    Quint. 7, 2, 3:

    lingua,

    Mart. 2, 61, 7:

    aves,

    rapacious, id. 10, 5, 12:

    crimina,

    Verg. A. 7, 326. —
    II.
    Guilty, culpable, criminal: dictum oportuit. Lys. Non possum, ita instas;

    urges quasi pro noxio,

    Plaut. Merc. 4, 3, 25:

    nobilitas,

    Sall. J. 42:

    qui citati non affuerant, noxios judicavit,

    Liv. 39, 41: corda, Ov. M. 10, 351:

    omnibus omnium rerum noxior,

    Sen. Clem. 1, 13, 2: reducto comā capite, ceu noxii solent, culprits, criminals (esp. those condemned to be thrown to wild beasts), Suet. Vit. 17; id. Calig. 27; id. Claud. 34; id. Ner. 12.—
    (β).
    With abl.:

    Falisci, eodem noxii crimine,

    Liv. 7, 20, 9. —
    (γ).
    With gen.:

    noxius conjurationis,

    Tac. A. 5, 11:

    facinoris,

    Dig. 29, 5, 3, § 12.— Esp. as subst.: noxĭa, ae, f., hurt, harm, damage, injury (class.; syn. noxa).
    A.
    Lit.: noxia, ut Serv. Sulpicius Rufus ait, damnum significat, apud poëtas autem et oratores ponitur pro culpā, at noxa peccatum, aut pro peccato poenam, Paul. ex Fest. p. 174 Müll.:

    in re incipiundā ad defendendam noxiam,

    Ter. Phorm. 1, 4, 48:

    si ab eo fides sibi data esset, haud futurum noxiae futurum,

    Liv. 8, 18, 4:

    sive ullius eorum quos oderat noxia,

    id. 41, 23, 14:

    veneficiorum noxia,

    Plin. 21, 17, 68, § 108:

    vini,

    id. 14, 16, 19, § 100.—
    B.
    Transf., an injurious act, a fault, offence, trespass:

    noxa est corpus, quod nocuit id est servus: noxia ipsum maleficium, veluti furtum, damnum, rapina, injuria,

    Just. Inst. 4, 8, 1:

    Tranioni remitte, quaeso, hanc noxiam causā meā,

    Plaut. Most. 5, 2, 47:

    manufestum teneo in noxiā,

    id. Merc. 4, 3, 31:

    noxiā carere,

    id. Bacch. 4, 9, 87:

    noxiis vacuum esse,

    id. Merc. 5, 4, 23:

    in noxiā esse,

    id. ib. 4, 3, 30:

    amicum castigare ob meritam noxiam,

    id. Trin. 1, 1, 1 and 4:

    quod in minimis noxiis et in his levioribus peccatis id primum quaeritur, quae causa maleficii fuerit,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62:

    si qua clades incidisset, desertori magis, quam deserto noxiae fore,

    the blame would fall on, Liv. 10, 19: metum prorsus et noxiam conscientiae pro foedere haberi, fear and guilt served the participants as an agreement, i. e. brought them to an agreement, Tac. A. 6, 4. —Hence, adv.: noxĭē (post-class.), injuriously, perniciously:

    multos petulca confoderat,

    Sulp. Sev. Dial. 2, 9; Aug. Conf. 1, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > noxie

См. также в других словарях:

  • conscientiae detrimentum — Shipwreck of conscience …   Ballentine's law dictionary

  • in foro conscientiae — ˌkänchēˈenchēˌē adverb Etymology: Latin, in the forum of conscience : privately or morally rather than legally an extrajudicial oath is binding only in foro conscientiae * * * in foro conscientiae /in föˈrō kon shi enˈshi ē or kōn ski en ti ī/… …   Useful english dictionary

  • Casus conscientiae —         (лат.) вопрос совести. Философский энциклопедический словарь. М.: Советская энциклопедия. Гл. редакция: Л. Ф. Ильичёв, П. Н. Федосеев, С. М. Ковалёв, В. Г. Панов. 1983 …   Философская энциклопедия

  • casus conscientiae — /kāˈsəs kon shi enˈshi ē or kōn skē enˈtē ī/ noun A case of conscience ORIGIN: L …   Useful english dictionary

  • Grave ipsius conscientiae pondus. — См. Совесть без зубов, а загрызает …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — /faydiyz est 6blageysh(iy)ow konshiyenshiyiy aslakyuwjas aed intenshiyownam oltarayas/ A trust is an obligation of conscience of one to the will of another …   Black's law dictionary

  • judex habere debet duos sales, salem sapientiae, ne sit insipidus; et salem conscientiae, ne sit diabolus — /judeks habiriy debat d(y)uwows seyliyz: seylam sabpiyenshiyiy niy sid ansipadas et seylam kons(h)iyenshiyiy, niy sit diyaebalas/ A judge should have two salts, the salt of wisdom, lest he be insipid [or foolish]; and the salt of conscience, lest …   Black's law dictionary

  • fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — /faydiyz est 6blageysh(iy)ow konshiyenshiyiy aslakyuwjas aed intenshiyownam oltarayas/ A trust is an obligation of conscience of one to the will of another …   Black's law dictionary

  • judex habere debet duos sales, salem sapientiae, ne sit insipidus; et salem conscientiae, ne sit diabolus — /judeks habiriy debat d(y)uwows seyliyz: seylam sabpiyenshiyiy niy sid ansipadas et seylam kons(h)iyenshiyiy, niy sit diyaebalas/ A judge should have two salts, the salt of wisdom, lest he be insipid [or foolish]; and the salt of conscience, lest …   Black's law dictionary

  • Fides est obligatio conscientiae alicujus ad intentionem alterius — A trust is an obligation of conscience of one person to the wishes of another …   Ballentine's law dictionary

  • forum conscientiae — The court or forum of conscience; a term sometimes used to characterize a court of equity …   Ballentine's law dictionary

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»